Çitlenbik (Menengiç ) Kahvesi Yararları
Çitlenbik, çedene, çıtlık, bıttım olarak da isimlendirilen menengiç ağaçların meyvelerinden elde edilen menengiç kahvesi koyu sohbetlerin vazgeçilmez eşlikçileri arasında yer alır. Sakızağacıgiller familyasından olan menengiç ağacı, Akdeniz ve Ege bölgelerinin kırsal kesimlerinde yetişir. Yapraklarını döken çalı türleri arasında sınıflandırılır. Mart ve nisan aylarında kırmızımsı mor çiçekler açar ve daha sonra meyve verir. Küçük, küre biçimindeki meyveler olgunlaşınca renkleri yeşil ve maviye döner. Tohumlarının olgunlaşması ise eylül ve ekim aylarını bulur. Meyveleri çerez olarak tüketilir ya da böreklerde iç malzemeye ek olarak kullanılır. Meyve yağından bıttım sabunu ismi verilen sabun üretilir ve meyvenin kendisinden kahve yapılır. Menengiç kahvesi için meyvesi kavrularak toz öğütülür ve kullanıma sunulur. Doğal menengiç kahvesi dibeklerde hazırlanır. İklim ve toprak koşulları elverdiği ölçüde Güneydoğu Anadolu ve İç Anadolu bölgelerinde de özellikle dağlık alanlarda kendiliğinden yetişebilir. Menengiç kahvesinin yapımında ağacın meyveleri kurutulur, kavrulur ve öğütülür. Öğütülmüş kahve su ya da sütle hazırlanır. İkramlarda yumuşak içimi ve farklı aroması ile oldukça dikkat çeker.
Menengiç Kahvesi İçindekiler
Menengiç türü kahve, suyla ve sütle yapılarak hazırlanır. İçiminin daha yumuşak olması için sütle hazırlanması gerekir. Süt, kahve haline getirilmiş meyvenin ve diğer içeriklerin damakta daha uzun süre kalmasına yol açar ve aromanın daha yoğun hissedilmesini sağlar. Menengiç kahvesi içindekileri ve kahvenin kendine has özelliklerini maddeler halinde bulabilirsiniz:Menengiç ağacının meyvesinden yapılan kahvenin tadı diğer kahvelere göre daha odunsu ve baharatlıdır. Bu nedenle kokusu daha yoğun hissedilir.
Her ne kadar menengiç kahvesinin içine başka baharatlar konulduğu gibi bir izlenim olsa da aslında kavrulmuş meyvenin kendisi aromatik tatlar içerir.
Suyla hazırlanan kahvede aynı aromatik tatlar alınabilir, kahvenin görünüşü sütlü kahve gibi bir izlenim bırakır.
Aynı familyadan olan Antep fıstığı ile aşılanabildiği için meyvenin tadında Antep fıstığı aromasına da rastlamak mümkündür. Bu nedenle kahvenin sunumunda üzerine rendelenmiş Antep fıstığı konulduğu da olur.
İlk tadımda sadece menengiç kahvesinin sunumu, aromasının hissedilmesi ve ayrıştırılabilmesi açısından önem taşır.
Menengiç kahvesinin içine yapımı esnasında rayihalı bir koku vermesi açısından karanfil ya da çubuk tarçın da konulabilir. Kahvenin kendi baharatlı dokusu ve aroması içinde boşluk dolduran ve taşıyıcı aromalar olduğu için karanfil, tarçın gibi aromalar beğenilir.
Damla sakızı eklenerek de yapılan menengiç kahvesinin ilk tadımlarında sulu olarak yapıldığında tadı sert gelebilir. Ancak meyvede uçucu yağ olduğu için ilk tadımda yarım yağlı sütle yapılabilir.
Telveleri Türk kahvesinde olduğu gibi acı gelebilir. Ancak zaman içinde kahvede hissedilen aroma ve tat telvesinde de aynı şekilde hissedilir.
Hakiki menengiç kahvesi damla sakızlı zenginleştirilmiş aroması ile farklı bir damak tadı bırakır.
Kahvenin farklı yapılış şekilleri bulunur. Suyun içine konulan menengiç kahvesi, klasik Türk kahvesi yöntemi ile pişirerek hazırlanabilir. Bir diğer yöntem ise su yerine yarım ya da damak tadına göre tam yağlı süt kullanılmasıdır. Cezveye kişi başı bir tatlı kaşığı olacak şekilde menengiç kahvesinden konulur. Odunsu ve isli tadı daha yoğun duymak isteyenler için kahve kısık ateşte iki ya da üç çevrim kadar tekrar kavrulur. Daha sonra üzerine kişi başı 1 kahve fincanı olacak şekilde su ya da süt konulur. Böylelikle sıvı menengiç kahvesi hazırlanmış olur. Eğer süt ile yapılacaksa kahveyi kişi başı bir tatlı kaşığından biraz daha fazla kullanmak mümkündür. Kahve daha önceden cezvede kavrulmamışsa üzerine su ya da süt konur. Eğer kahve daha önceden biraz kavrulmuşsa cezvenin sıcaklığı biraz geçtikten sonra istenen sıvı eklenir.
Cezve ocağa alınır, kısık ateşte karıştırılır. Taneciklerin ıslanması önem taşır. Kısık ateşte pişmeye bırakılır. Bu arada karıştırılmaz, köpüğü için yavaş yavaş kaynaması beklenir. Sütte köpürme çok daha kolay gerçekleşir. Su ile yapılan menengiç kahvesinde köpürme daha az görülür. Türk kahvesi yapımında olduğu gibi, menengiç kahvesinde de köpürme başladıktan hemen sonra ocaktan alınır ve fincanlara bölüştürülür. Sütle hazırlandığında köpüğü fazla olacağı için oda sıcaklığındaki bir kaşık yardımı ile köpükler fincanlara pay edilir. Ancak sütün köpürme yoğunluğuna bakılarak pay etme işlemine hiç gerek kalmadığını düşünürseniz direkt olarak fincanlara bölüştürebilirsiniz. Daha sonra tekrar kısık ateşte kaynattığınız kahvenin kalan kısmını da fincanlara eşit olarak paylaştırarak kahveyi servise hazır hale getirebilirsiniz. Damak tadınıza göre, kahveyi kaynatmadan hemen önce çubuk tarçın ve karanfil koyabilir, şeker yerine bal ekleyebilirsiniz.
Menengiç kahvesi faydası da oldukça fazladır. Öncelikle belirtilmesi gereken, menengiç kahvesi kalori miktarıdır. Menengiç kahvesi sütlü besin değeri bir fincanda 20 kcal’dir. Ancak “Menengiç kahvesi sıvı ne işe yarar?” diye sorulduğunda, doğrudan hastalıkları iyileştirdiğini söylemek imkansızdır. Menengiç kahvesi, içindeki meyvesinin yanı sıra kaynatıldığı süt ve eklendiği bal ile daha da faydalı hale gelir. Menengiç kahvesinin fayda sağlayabileceği rahatsızlıkları sıralamadan önce, rahatsızlıklar ile ilgili uzman hekimlerle görüşülmesinin önem taşıdığını söylemek gerekir. Eğer bir rahatsızlığınız varsa öncelikli olarak uzman hekime danışmanız ve kahve ile ilgili bilgi istemeniz doğru olacaktır.
Menengiç kahvesinin faydaları arasında, nefes darlığına ve solunum yollarına olumlu etkilerde bulunduğu inanışı vardır. Sütlü ve ballı içildiğinde göğsü yumuşattığı, öksürüklere iyi geldiği ve balgam söktürücü etkisi olduğuna da inanılır. Meyve içinde bulunan yüksek oranda doymamış yağ asidi kalp ve damar sağlığını korumaya yardımcıdır. Damarlarda oluşacak pıhtılaşmayı açan ilaçlara takviye olarak fayda sağladığı düşünülür. Meyvenin ayrıca kötü kolesterolü düşürdüğü de inanışlar arasında yer alır. Meyvede oldukça zengin miktarda bulunan A, B6, C ve E vitaminleri hücrelerde destek görevi görebilir. Cildin erken yaşlanmasını engelleyebileceği gibi yaraları olduğundan daha hızlı şekilde iyileştirebilir. Ayrıca sindirim sistemine iyi geldiği ve mide ağrılarını engellediği de söylenir. Tadı ve damakta bıraktığı aroması nedeni ile afrodizyak etkisi olduğuna dair yorumlar da vardır. Bu kahvenin, kahve çekirdeğinden üretilmediği için kafein içermediği de özellikle belirtilen yorumlar arasındadır.
