Tavla Hakkında Herşey

Pers İmparatoru bu mesajı dönemin en alim veziri olan Buzur Mehir ile paylaşmış ve ondan önce oyunu çözmesini, sonra da karşılık olarak Hint İmparatoru’na hediye edilmek üzere başka bir oyun icat etmesini istemiş.

Vezir uzun bir uğraş sonunda “Tavla” denilen oyunu icat etmiştir.
Daha sonra bu oyun Hint Hükümdarına hediye olarak gönderilmiş ve yanına da şu not eklenmiştir.
“Evet hayatta, Kim daha çok düşünüyor, kim daha iyi biliyor, kim daha ileriyi görüyor ise o kazanır
ama hayat, birazda şanstır. İşte asıl hayat budur.” diye yazmıştır.

Buzur Mehir tarafından 1400 yıl önce tasarlanan tavla oyunu; dünyanın en popüler oyunlarından biridir.
Zaman kavramından alınan ilhamla tasarlanan oyunun zamana böylesine direnmesi de son derece etkileyicidir.
Tavlanın 4 köşesi 4 mevsimi, içindeki karşılıklı 6′şar hane 12 ayı, pulların toplamı ayın 30 gününü, siyah-beyaz pullar gece ve gündüzü, karşılıklı 12′şer hane günün 24 saatini simgeler.
Tavlada toplamda 5000 civarı hamle olması oyunda ustalaşmanın önemini ortaya koyar.
Ancak oyunun zarlar ile oynanması şans faktörünü simgeler.
Kısacası tavla hesap etme, taktik, strateji, olasılık ve şansın kullanıldığı bir oyundur.
Türklerin tavla ile tanışması ise 1400’lü yıllara dayanmaktadır.
Osmanlı yükseliş dönemlerinde tavlanın öneminin artması tavlayı yaygınlaştırmıştır.

Tavla, zar ve pullar
Tavla deyip de bu oyunun öyle her zarla ve tavla takımıyla rahatça oynanabildiğini sanmayın.
Çünkü işin içine el işçiliği girdiği zaman, gerek dayanıklılık ve gerekse iyi bir oynama zevki için tavla yapımında kullanılan malzemelerin dişe dokunur olması gerekiyor.
Nem kapmayan ceviz ya da gül ağacından yapılıp, üstüne sedef kakmalar döşenen tavlalar uzun yıllar kullanılabiliyor.
Bunun yanında oyunun diğer parçaları olan pul ve zarların da ayrı bir önemi var.
Tabi ki en makbule geçenler kemik olanlar.

Ülkemizde halen çok yaygın olarak oynanan tavlada usta oyuncular zar kombinasyonlarının Farsça isimlerini kullanırlar.

Orjinal Tavla Sayıları:

1- yek
2- dü
3- se
4- cehar
5- penç
6- şeş

1-1: hep yek
2-2: dü bara
2-1: iki bir
3-3: dü se
3-2: seba -i dü
3-1: se yek
4-4: dört cehar
4-3: cehar -ü se
4-2: cehar -i dü
4-1: cehar -ı yek
5-5: dü beş
5-4: beş dört
5-3: penc -ü se
5-2: penc i dü
5-1: penc -ü yek
6-6: dü şeş
6-5: şeş beş
6-4: şeş cehar
6-3: şeş -ü se
6-2: şeş -i dü
6-1: şeş -ü yek

Tavla Terimleri:
50 madde’de tavla

1. iki üç tane taş birden vurunca: bunları sabah öğlen akşam yemeklerden sonra alıyosun
2. mars” ve bundan tureyen “marsilya yollari” vardir. bir de kaybedenin koltuk altina verme raconu.
3. pulun herhangi bir adimdan sonra nereye varacagini direk goremeyen, tek tek sayan insanlara daktilocu denir.
4. karsidaki marsa yaklastigi ve siz toplamaya basladiginiz zaman ‘artik kosar adim derin nefestir sana dusen’ dermis.. kahvelerde boyle bi lafi isitmek tum karizmanin yok olmasi anlamina gelirmis..
5. seni amerikan dusesi bile kurtaramaz
6. bide ilk atilan zar alti alti ise…
-oha ayı oyunun yarisi bitti….lan ayı…zara bak
7. zar tutma len
8. tekden kaçarım, keyfime bakarım
9. çok ballısın
10. bal degil teknik, herkese zar gelir ama herkes böyle oynayamaz
11. buna kral kizini verirmi$…(tum kapilar kapandiginda)
bi de “agop,kirkor,salamon,mi$on” diye toplanabilitedir, en keyiflisi mars yaparken atilan son cift zardan sonra soylenenidir
12. padi$ah dizilimi : tum pullar iceri alindiginda 1,2,3 kapisinda iki$er, 4,5,6 kapisinda ücer pulun dizildigi seklin yakalandigi durum
13. toplarken çift geldiğinde dört pul alınabiliyorsa “pazartesi, salı, çarşamba, perşembe ” diye sayılır.
ya da (şener şen’in çok eski bir traş bıçağı reklamından)
“sen bir traş ol, bir daha ol, bir daha ol, bir daha ol…” denir.
14. mars olmak üzere olan bir oyuncu için “marsa yolculuk” tabiri kullanılır…
15. İlk oyun acemilerindir…
16. toplama esnasinda cift zar geldiginde:atos,portos,aramis,dartanya diyenler de mevcuttur
17. mesela durum 3-3’ken geriden gelip de beraberliği yakalayan oyuncu:
-benimki 3 oldu
-ne var ben de 3’üm
-olsun benimki taze 3 seninki bayatladı
18. iskodra selanik
dobruca venedik
haydi yavrum kemik!
(iskodra selanik dobruca venedik kisminda zarlar kafa uzerinde cevirilir, haydi yavrum kemik kisminda karakteristik bir bilek hareketiyle sallanir)
19. rakibin önüne çarşaf gibi 5 tane açık sermişsinizdir, bir çok alternatifle kırabilmektedir pulunuzu, ama abi öyle bir zar atar ki, hiç birini kıracak durumu olmaz.. böyle bir durumda; “senin sınava girmene gerek yok, ben kefilim, git hemen versinler ehliyetini ” demek güzel oturacaktır
20. -iki mars bi oyun,yenilene koyun!!
21. bir taşınız kırık ise ve içerde sadece iki kapı dolu iken zar bunlara denk gelmişse bu duruma “koca konya ovasında *ıçmaya yer bulamadık” denir.
bir aceminin taşı kırılırken “acıyana acımazlar unutma emi!” demek gerekir.
iyi zar atan kimse “bundan sonra sana fincan getirelim” diyerekten taşlanır.
22. son eli marsla alirken son zarda soylenmesi cok $ekil olan laf
-gameovermars
23. tek kapı doluyken gele atılırsa “konya ovasında *ıçacak yer aramak” tabiri bu olayı tam manasıyla tasvir eder ve sıkça kullanılır
24. zarin kirik gelmesi : zarin pula ya da pullara dayanarak tam olarak bir yuzu uzerine oturmadigindan kac geldiginin anlasilamamasi.
25. Sayarak oynayanlara ohooooooooooo satranc mı oynuyoz kardesim?
abaküs getiriiimmi? daha rahat sayarsın…
26. birden çok pulu bir seferde kırıp karşı tarafın oyunu güzelce bozulduğunda “al eline dola beline” diyerek toplatabilir taşları terbiyesiz insanlar
27. iyi zar atana sen zar tutuyorsun seklinde camur atilinca cevap olarak “zar tutmadan atılmaz” ve “zar bilene gelirmis” denilir hatta sonuna vurgusu sert bir “gozum/yavrum” da eklenebilir…
28. yahudi kapısı : açılışta şeş ü yek ve se yek ile alınan kapılar
29. abbas yolcu/haydi abbas/abbas pesıncır : pulu kaçarken söylenir.
30. al bu da benden/bu da ellerinden öper : karşıdakinin pulu kırılırken söylenir
31. 2den2 : çift zarın 4 sayının da aynı pul ile oynaması
32. “düşeeeeeeeş, topla kırıkları gebeeeeeeş…” şeklinde dialoglar saptanmıştır…
33. “Akşama misafir var hazırlık yapıyorum” kendi alanında 6. kapıyı da alan taraf, karşıdakine yıldırma politikası uygulamak için kullanır.
34. du baara ; dur bağarma.
35. penc üse ; severler güzeli genç ise (bir turlu kafiye olmadıgı halde ısrarla soylenir.)
36. mecedes koması=rakibin eline bir kırık verip bütün kapları almak.. akabinede rakibin derdini marco pa$aya anlatmasını önermek
37. “Geç başa ol paşa” oyuna alti besle basladiktan ve icerdeki pulladan birini bi bastan diger basa kactiktan sonra soylenir…
38. “Aldım Zeki Müren Kapısını” ooyuna alti dortle baslayan rakip o zarla gidip icerden kapi almak gibi bi dalalet gosterirse
39. “Sebaytinin düdüüüüüğüüüüüüüü” 5-2 gelen zar için soylenir…
40. 2-2 ‘du baaarma 1 du baarma iki du baarma 3 du baarma 4’ denerek oynanır. rakip üzerinde yarattığı psikolojik deformasyon isviçreli bilim adamlarınca kanıtlanmıştır.
41. “Marsilya Valisi oldun” mars edince soylenir…
42. “Buna bilek derler, o….u dilek değil” iyi zar atınca söylenir.
43. ayni anda iki veya ustu sayida kapi alindiginda ise soyle denir ;
bu bi kapi , bu iki kapi , bu da sapi (Sapı elle iki bucuk seklinde gosterilir ve karsı tarafın gözünün icine sokularak marabat televole kahkahası atılır)
44. siz pulları toplama faslına gelip te, rakip hala üç beş pulu dışarda bir halde sürünüyorsa (toplamaya rakipten önce başlamışsanız yani!) ağzınızdan çıkacak laf şudur: olmuşları toplayalımmm!
45. tüm kapılar kapanmış durumdadır ve karşı tarafın elinde bir kaç adet kırık mevcuttur..
– okullar tatil !!
46. riske girilmek istenmeyen durumlarda “ne mektup yazacam sarhosa. ya okur ya okumaz” denir. taslar kule gibi dizilir. acemi işidir bu biraz.
47. Bunun tersi olarak riske girilip iki taş birden kirildiginda da “iki kırık bir kocadan iyidir” denir. kiriklar rakibin eline verilir.
48. -haydi kemik, hooopp, heyt be güreşş
-şeşbeş abi ne güreşi
-sen ver bakayım zartları.. haydi hoop, oo super hobaraa
-nee?
-sen yıllık izne cıktın dur simdi.. oooo hörtcarrrr
-oglum nasıl oynuyosun sen tavlayı ya?
-tavla mı? ne tavlası ??
49. sebayi dü – sebahattinin düdüğü
dörtcaar – tamirci çağır
pencü cahar – işte zahar (zar).
dubara – dur bağırma
penc-ü se, severler güzeli gencüse.
hep-yek yerine hep *ok.
car-ı se yerine carse çoraplar.
Şeklinde pek cok zar yine turkler tarafından kafiyelenmiştir ve mesela pencüse’nin kaç kaç oldugunu cok az kişi bilirken akabinde gelen severler güzeli genc ise herkes tarafından bilinir.Bu da yine turk halkının şiire ve maniye olan düşkünlüüğünü gosterir.
50. “Du baara, oyun gitti bagıra bagıra” Son elde yenmek uzereyken du-baara(2-2) geldigi taktirde soylenir…

Tavla Esprileri

* Bir de guzel guzel kapatmissinizdir butun kapilarinizi ne var ki karsi tarafin bolgesinde tasiniz hapsolmustur. attiginiz her zarda o guzelim kapilari acmak zorunda kalirsiniz. karsi taraf cok keyiflenir bir kac kez “yirtil acemi tirtil” diye bagirir…
* “Abi bilmiyosan kız tavlası oynayalım”
* Koltuk altına tavla sıkıştırılıp “hadi bakiyim ogrende gel” denmesi…
* Umutsuz durumdakilere amerikan rüyasının tavlada bi **** derman olamıyacağını anlatmak içinde seni amerikan düşeşi bile kurtarmaz denildiği de olur…
* “İki marsla bir oyun, bilmeyene koyun” 2 kere mars edip bir kere de oyunla alanlar tarafından denir.
* Karşı tarafın kırığı varken evdeki bütün kapılar kapatılırsa ikinciye zar atarken ‘dur len senin yerine de atalım’ denir ve zarlar kendine doğru atılır. ilk duyanlar bazen gülerler…
* Bir de altı-iki atınca ‘aabi bak düşeş. düü-şeş’ demek vardır. bunu da ilk duyanlar çoğunlukla atlarlar…
* 5-0 biten oyun sonrası skoru soran 3. tekil şahısa yenen kişi “ne olsun be, iki ters bir düz” şeklinde cevap verir, ezici bir laftır, rencide eder karşı tarafı.
* İlk oyunu kaybedince “ilk oyun aceminin” esprisi yapılır, ritüeldir
* Üstüste çift atan oyuncuya şu söylenir:
– ohhh, ali baba’nın çiftliği senin galiba..
* Taraflardan biri ilk 3 oyunu kaybettikten sonra “yeter mi bu kadar yoksa bir oyun daha veriym mi?” der, bu durumda diğer taraf “o dediğin balkabağı güzün yetişir” diyerek hem bu hamleyi rahatlıkla ekarte edebilir hem de rakibin geçersiz işlem yürütmesini sağlayabilir…
* Misal rakibimiz boktan bir duruma düşmüş işi 6-4 5-2 gibi tek bir zar kombinasyona kalmıştır.
-iyi bak şimdi atıyorum altı dörtü
-tabi tabi baban yaptırdı ya tavlayı oğlum oynasın diye…
* -huop zar tutma!
-tutmadan da atılmıyo ki bu melet
* Rakibin çok açık vermeli bir taktik izlediği oyunda karşılıklı olarak birbirinizi kırıp durduğunuz vakit şöyle denilebilir:
-kıran kırana bir mücadele oluyo di mi?
* İcerdeki butun pullariniz tek ise ve di$ardan gelecek zarlar onlari kapatiyor ise $u espirik patlatilabilir .
-erman hocam pozisyon zenginligine bak hepsi kapiyo bir yerleri<LI id=d1604636 value=21>5 – 0 yenilen birine yandaki masadaki kizi gostererek
-bak yildirim a$ki olcak $imdi aranizda , hade git baban gelsin
* ‘marsilya yolcuları ikinci kapıdan (son çağrı)’, ‘mars kokusu alıyorum’ gibi repliklerdir, amaç rakibi psikolojikman da çökertmektir.
* Tavla kapatılıp rakibin koltuk altına iliştirirken “bilmedigin boku git mektebinde oku”
* Çift gelince
– bu iki, bu da benimki
* En başta 6-5 gelince “kaçanın anası ağlamazmış” da denir.
* Elinde kırığın varken ve rakibinin 5 kapısıda açıkken o kırığı bir kapıya koyamıyorsan gele atıyorsan…
– lan harran ovasında *ıçacak mecra bulamadık.
* Üc tane kirigi arkadasin eline verip “sabah öglen aksam tok karina birer tablet”….
* Zari disari atan ayni arkadasa “carsaf serelim istermisin?”
* Ücten fazla kirigi olan yine ayni arkadasa ” olum buraya degil oraya biriktireceksin”
* Yine zarlari disari atan arkadasin kendisine
“zarlara ip baglayalim mi?”
* -kokuyu alıyormusun?
-yoo.ne kokuyor abi?
-mars güzelim,mars……..
* Altını görelim şimdi de
* Mars ederken “aha bak şurda bişey görünüyo yıldız mıdır gezegen midir artık…
* Pulları toplarken, misal 1 ve 3 kapısında birer, iki kapısında üç yahut dört pul kalmışsa nasıl bir görüntü oluştuğunu tahmin edersiniz, eh espriyi de tahmin edersiniz herhalde, “bu kime bu?”
* Rakibin kırılan pulu ele alınıp sallanır ve “al pardesüne düğme yaparsin” denir.
* Farklı yendiğiniz arkadaşa hitaben:
– abi.. arkadaşa bir soğuk su verir misin? hala şokta..
* Sürekli aynı yere taş toplayan arkadaşa hitaben :
“Ne o kule mi inşa ediyorsun? açılışı ne zaman?”
“Sen bırak bu işi minare ustası ol”
“Sırıkları uzat’ta fasulye dikersin” gibi espriler yapılabilir…
* “Sen git velin gelsin” de denir yenilen rakibe..
* Kırılan ilk pulu rakibin eline uzatırken : “al! bu aya yolculuk biletin!”
kırılan ikinci pul da ise : “al, bu da marsa yolculuğunun bileti! hadi sana iyi uçuşlar! “
* -durum kaç kaç oldu
-*** koyim 4-0 öndesin..
-hmmm…. sen o 0’ı ne zaman aldın yahu?
* İki kez üst üste mars olan rakibe hidafen:
– yaa bu yıl, nasa en iyi astronot olarak kimi seçmiş biliyor musun?
– kimi?
– seniii..
* Karşı tarafa bir el yenildikten sonra söylenen “yağmur yağmazsa, göreceğin su budur.” lafı vardır. rahmetli dedem söylerdi.
* oyunculardan birisi 5 veya üzeri taşını kırdırdıysa
-abi burası benim sen karşıya toplayacaksın!
* bir taş kırılıp, bütün giriş kapıları kapandıysa veya rakip taşın kesinlikle dışarı kaçması imkansız bir durum varsa “eşşek cennetine hoşgeldin !” denir.
yine benzer durumda (rakibin zarı kırık sokacak yer olmadıgı için atamaması) “kirletme zarı ! kirletme zarıııı !” diye bağırılır.
tavla konuşmadan oynanmaz, satranc degildir ; bu laflar oyuna neşe ve heyecan katar, rakipte ruhsal baskı kurmaya yarar.
* Karşı tarafı kırıp da bütün kapılarını kapattığın zaman :
– yola bundan sonra katırlarla devam ediyosunnnn!!!
* Oyun çok farklı kazanılmışsa;
– bizim orda bir tavla kursu var, gitmek ister misin? fiyatta da indirim yaptırırım, tanıdıktır
* Ztrateji olarak 6 tane kapi siralayip rakibin pulu sıkı$tırıldıgında ‘pabuc getirin ulen olcelim ehi ehi’ veya ayni durum icin ‘7 atarsan cikarsin olm 7 ahaha’ gibi igrenc espiriler mevcuttur.
surekli ayni zari atan biri zor durumda ise eger (mesela 5-2 olsun) ;
‘amcama bak 5-2 parasi vermi$’
* rakip oyunu kurtaramiyacak durumda ise (cok geride ise) “bu oyun hapishanede bile oynanmaz” denir..
* toplamanın son anlarında rakibinizin 1 kapısında tek pulu kalmışken, sizin 6 kapısından başlayan 4 pulunuzu düşeş atarak almanızdan sonra söyle(yebil)diğiniz “nasıl koydu aykut kocaman”* rakibi dağıtır ve sinirlendirir. rakip babanızsa yapmayınız, etmeyiniz.!!
* Okullar tatil olunca zara davranan caylaga:
-birak birak ben atarim.
hatta bi de eline vurulursa tam olur.
* rakibin pulu altı kapıya alınıp kaçması imkansız bir duruma getirildiğinde:
– hadi sen kumda gez de çöp batmasın!
* pullari toplama sirasinda çift atildigi anda pullar toplanirken :
-recep , şaban , ramazan bu da sen.
* Oyunu 4-5 kaybeden birine dönerek
-sana 5-4 ün hikayesini anlatmışmıydım?
+hayır, anlat bakalım.
-bir gün elemanın birisi gitmiş dedesinin yanına dert yanmaya. demiş “dede bugün bı kıza teklif ettim kabul etmedi acayip moralim bozuldu” dedesi dönmüş “ohoo bende bişey diyeceksin sandım oda bişeymi ben bir keresinde tavlada 5-4 yenildim yaaaaa
* (rakip çok yavaş oynuyorsa)
-abi, bir saatten fazla düşünmek olmasın…….
* durum dört sıfır olduğunda toplanan pulları üst üste dizip. “eee istersen şimdiden otur üzerine, illa beşinci oyunun bitmesini beklemen gerekmiyor.” demek…
* salak bi zarla, dizi dizi kurduğunuz kapılardan bir veya ikisini zoraki bozmak durumunda kalırsınız, karşı taraf;
– yırtıl tırtıl!
* “oo burası bir karış olmuş söylemiyorsun” : altı kapı kapatılıp pul kırıldığında, karışla ölçülerek söylenir.