Türkiye maden rezervi açısından dünyanın en zengin ülkeleri arasında yer alırken, adeta büyük bir servetin üzerinde yaşıyoruz. Türkiye, maden çeşitlil
Türkiye maden rezervi açısından dünyanın en zengin ülkeleri arasında yer alırken, adeta büyük bir servetin üzerinde yaşıyoruz. Türkiye, maden çeşitliliği itibariyle dünyanın 10. ülkesi, toplam altın rezervimiz ise 6,5 ton civarında!
MTA verilerinden derlediği bilgilere göre, Türkiye’nin karmaşık jeolojik yapısı çok çeşitli madenlerin ülkede bulunmasına olanak sağlıyor. Türkiye yer altı kaynakları yönünden dünya madenciliğinde adı geçen 132 ülke arasında toplam üretim değeri itibariyle 28’inci, maden çeşitliliği itibariyle 10’uncu sırada yer alıyor. Türkiye başta endüstriyel ham maddeler olmak üzere, metalik madenler, enerji ham maddeleri ve jeotermal kaynaklar açısından zengin bir konumda bulunuyor.
Türkiye’de günümüzde dünyada ticareti yapılan 90 çeşit madenden 77’sinin varlığı Türkiye’de saptanırken, halen 60 civarında farklı maden ve mineral üretimi yapılıyor.
Dünya metal maden rezervlerinin yüzde 0,4’ü, endüstriyel ham madde rezervlerinin yüzde 2,5’i, kömür rezervlerinin yüzde 1’i ve jeotermal potansiyelinin yüzde 0,8’i Türkiye’de bulunuyor.
Zengin olunan madenler arasında ilk sırayı, 3,066 milyar ton ile dünya rezervlerinin yüzde 72’ini oluşturan, bor mineralleri alıyor.
ALTIN POTANSİYELİ
Takı, mücevher tasarımında dünyanın önde gelen ülkeleri arasında yer alan Türkiye’de yılda 300 ton altın ithal ediliyor. İthal edilen altının 100-150 tonu Türkiye’de işlendikten sonra ihraç ediliyor, kalanı ise yurt içinde tüketiliyor.
JEOTERMALDE AVRUPA BİRİNCİSİYİZ
Teorik jeotermal enerji potansiyeli 31 bin 500 MWt (megavat termal) olan Türkiye, bu potansiyeli ile dünyada 7’inci, Avrupa da ise birinci konumda bulunuyor. Türkiye’nin bugün jeotermal enerjiyi doğrudan kullanım kapasitesi bin 229 MWt. Doğrudan kullanım açısından ise Türkiye dünya sıralamasında 5’inci konumda.
KÖMÜR
Enerji ihtiyacının yerli kaynaklardan karşılanması politikası kapsamında da son 3 yılda yapılan kömür arama projeleri kapsamında (özellikle derin sondajlar yaparak) 20-25 yıldır değişmeyen 8,3 milyar ton kömür rezervi, 300 bin metre sondaj yapılarak ve 2,3 milyar ton yeni kömür rezervi bulunarak yüzde 28 oranında arttı. Toplam linyit rezervi de 10,6 milyar tona yükseltildi.
YILDA 5-6 MİLYAR DOLAR KATMA DEĞER
Türkiye’de yılda 150 milyon ton seviyelerinde üretilen maden ürünleri, inşaat sektöründe ve sanayide ham madde olarak tüketilirken, yılda Türkiye’ye 5-6 milyar dolar katma değer kazandırıyor.
Endüstriyel ham madde potansiyeli açısından Türkiye dünya rezervinin yüzde 2,5’ine sahip. Bazı endüstriyel ham madde mineralleri açısından ise çok daha fazla oranlarda rezerve sahip olan Türkiye’de maden ihracatının en büyük kısmını (yüzde 70-80’ini) endüstriyel ham maddeler oluşturuyor. Özellikle de 1 milyar doları aşan ihracatla mermer, 400 milyon dolar ihracatla bor önemli yer tutuyor.
DERİN MADEN ARAMACILIĞININ ÖNEMİ
Türkiye’nin zengin kaynaklara sahip olduğu madenler arasında bor, linyit, mermer, perlit, pomza, feldspat, bentonit, barit, manyezit, sodyumsülfat, kayatuzu, trona, jips, stronsiyum tuzları, zeolit, olivin, asbest, lületaşı, sepiyolit, profilit, dolomit, kalsit, fluorit, kuvars-kuvarsit, siliskumu, zımpara, diyatomit, kireçtaşı, yer alıyor.
Söz konusu madenler ile daha çok kömür rezervi bulmak için derin maden aramacılığı ve işletmeciliğine geçmek önem taşıyor.
Diğer önemli maden rezervleri şöyle:
-Çinko-kurşun: Türkiye’nin metal içeriği olarak 860 bin ton kurşun, 2,3 milyon ton çinko rezervi bulunuyor.
-Demir: Ortalama yüzde 50-55 tenörlü işletilebilir demir rezervi toplamı 113 milyon ton dolayında bulunuyor.
-Krom cevheri:Türkiye’nin krom rezervi 26 milyon ton civarında.
-Bor: Türkiye 3 milyar 66 milyon ton olan bor rezervleri ile dünya bor potansiyelinin yüzde 72’sini elinde bulunduruyor.
-Alüminyum: Alüminyum üretimine uygun boksit rezervi 87 milyon ton civarında bulunuyor.
-Bakır:Türkiye’de toplam bakır rezervi, metal içeriği olarak 1,5 milyon ton bakır düzeyinde bulunuyor. Ekonomik olarak değerlendirilmeyen düşük tenörlü bakır kaynakları dahil edildiğinde toplam bakır kaynağı metal içeriği olarak 3,5 milyon tonu buluyor.
-Trona:Türkiye’nin Beypazarı ve Kazan yataklarıyla beraber toplam trona rezervi 836 milyon ton düzeyinde.
-Alçıtaşı: Büyük alçıtaşı potansiyeline sahip olan Türkiye’nin rezervleri tam olarak belirlenmedi. Yıllık alçı taşı üretimi 3 milyon ton civarında.
-Mermer ve doğal taşlar: Türkiye’nin 80 bölgesinde 150’den fazla değişik renk, desen, ve kalitede mermer rezervleri bulunuyor. Türkiye’nin mermer potansiyelinin 5,1 milyar metreküp civarında olduğu tahmin ediliyor.
-Seramik ve cam ham maddeleri: Sektörün ana ham maddesini kuvars, kuvarsit, kuvars kumu, feldspat, kil ve kaolen oluşturuyor. Türkiye’de 89 milyon ton kaolen, 354 milyon ton seramik ve refrakter kil, 239 milyon ton feldspat, 1,3 milyar ton kuvars kumu, 2,3 milyar ton kuvars-kuvarsit potansiyeli bulunuyor.
-Çimento ve diğer yapı malzemeleri:İnşaat sektöründe büyük oranda hafif yapı elemanı ve beton agregası olarak da kullanılan ponza potansiyeli 1,5 milyar metreküp, perlit potansiyeli ise 5,7 milyar ton düzeyinde.
-Bentonit: Türkiye’de Ankara Çankırı, Tokat, Edirne ve Ordu illerinde yoğunlaşan değişik alanlarda kullanılabilir 250 milyon ton bentonit rezervi bulunuyor.
-Manyezit: 41-48 manyezit içerikli 111 milyon ton manyezit rezervi bulunuyor. 
Başlıca Madenlerimiz
1.Demir: Demir çelik Endüstrisinin ham maddesidir. Yurdumuzda birçok yerde çıkartılmaktadır. Divriği (Sivas), Hekimhan-Hasan çelebi (Malatya) Eymir, Kayseri, Torbalıda çıkartılmaktadır.
Çıkarılan madenler Karabük, Ereğli, Kırıkkale ve İskenderun’daki demir-çelik fabrikalarında işletilmektedir.
2.Bakır: İyi bir iletken olduğundan elektrik işlerinde kullanılmaktadır. Türkiye’de en fazla Karadeniz bölgesinde çıkartılır. Özellikle: Rize (Çayeli), Kastamonu (Küre), Artvin (Murgul), Elazığ (Maden) Diyarbakır (Erganide) çıkartılmakta ve Samsunda İşletilmektedir.
3.Krom: Paslanmaz özelliğinden dolayı geniş kullanım alanı vardır. Türkiye üretimde ve ihracatta birinci durumdadır. Özellikle: Fethiye, Köyceğiz, Dalaman (Muğla), Kütahya, Bursa, Eskişehir arası Guleman (Elazığ) ve Aladağ’da çıkarılmaktadır.
Bu çıkarılan madenler Antalya ve Elazığ’daki işletmelerde işlenmektedir.
4.Bor Mineralleri: Geniş bir kullanım alanına sahiptir. Ortalama bin dalda kullanım alanı vardır. Dünyada ki Bor Minerallerinin %80 sahibiz. Ama işletme imkanımız çok fazla değildir. Özellikle Jet yakıtlarında, roketlerde, Gübre, Boya ve Temizlik maddelerinde kullanılır. Özellikle: Balıkesir civarında, Emet (Kütahya) Seyitgazi(Eskişehir)ve Bursa’da çıkartılır.
Çıkartılan bu madenler Bandırma Asitborik fabrikasında işlenir.
5.Boksit: Alüminyumun hammaddesi olan Boksit; uçak, otomotiv, ev eşyaları yapımında kullanılır. Konya’nın Seydişehir ve Antalya’nın Akseki ilçesinde çıkartılır çıkartılan bu madenler Seydişehir Alüminyum tesislerinde işlenir.
6.Kükürt: Kimyada ve bağcılık ta kullanılır. Ağrı (Dİyadin9,Isparta (Keçi borlu), Simav (Kütahya’da )Çıkartılır. Bu maden de Isparta Keçiborlu’da işletilir. (Şu anda çalışmamaktadır.)
7.Civa: Tıpta ve termometre yapımında kullanılır. Tek sıvı madendir. Balıkesir(Gönen)Konya (Sarayönü)İzmir (ödemiş ve Karaburun’da ) çıkartılır.
8.Manganez: Demir, çelik endüstrisinde kullanılır. Artvin (Borçka) ve Zonguldak (Ereğli) çıkartılır.
9.Zımpara Taşı(Korindon): Zımpara kağıdı ve özel zımpara yapımında kullanılır. İzmir (Tire), Aydın (Söke), Denizli (Buldan) Muğla’da (Milas ve Yatağan’da ) çıkartılır.
10.Mermer: İnşaat malzemesi olarak kullanılır. Özellikle Marmara adasında, Afyonda ve Balıkesir Bandırmada çıkartılır. Ayrıca Kırşehir’de Onixs adıyla bilinen yeşil mermer çıkartılmaktadır.
11.Fosfat: Suni gübre yapımında kullanılır. Özellikle Mardin Mazıdağı’nda çıkartılır. Ve burada işlenir. Dünya’da Fas, Cezayir ve Tunus öndedir.
12. Volfram: Kaliteli çelik ve yüksek ısıya dayanıklı boya yapımında kullanılır. Bursa Uludağ’da çıkartılır. Ama şu anda işletilmemektedir.
13.Lületaşı: Biblo ve süs eşyası yapımında kullanılır. Eskişehir’de çıkartılır.
14.Oltu Taşı: Tespih yapımında kullanılır. Erzurum’da çıkartılır.
15.Kuşun-Çinko: İkisi bir arada bulunan madendir. Gümüş ile karışık halde de bulunur. Önemli yatakları: Rize (Çayeli), Artvin (Borçka ) Kayseri, Elazığ ve İzmir’dedir.
Elazığ-Keban’daki simli kurşun ve Kayseri Çinkur’da işletilir. (Kayseri çin-kur şuanda işletilmemekte)
16.Tuz: Denizlerden, göllerden ve kayalardan elde edilir. Ülkemizde en fazla tuz çıkarımı İzmir-Çam altı tuzlası ile Tuz gölünden yapılır. Ayrıca; Çankırı, Erzincan, Kars, Van, Yozgat gibi illerden de çıkartılmaktadır.
ENERJİ KAYNAKLARI
1.Taşkömürü: Maden kömürü de denir. 1. jeolojik zamanda oluştuğu için kalori değeri yüksektir. Bundan dolayı sadece Demir-Çelik fabrikalarında kullanılır. Türkiye’de sadece Zonguldak civarında çıkartılmaktadır.
2.Linyit: 3. jeolojik zamanda oluşmuştur. Kalori bakımından taşkömürüne göre azdır. Özellikle ev yakıtlarında ve termik santrallerde elektrik üretiminde kullanılır. Linyitin büyük bölümünü Ege bölgesi karşılar. Ege bölgesinde: Tavşanlı, Değirmisaz, Tunçbilek (Kütahya), Soma (Manisa), Yatağan, Seyitömer (muğla) Kardeniz’de Çeltek ve Amasya’da çıkartılır. Bunlara bağlı olarak Yatağan, Soma, Tunçbilek, Değirmisaz ve Elbistan’da Termik santraller vardır.
3.Petrol: Hayvan ve bitki kalıntılarının yerin derinliklerinde uzun süreli basınç altında kalması sonucunda oluşur. Petrol genel olarak 3. Zamanda oluşmuştur. Günümüzde çok önemli bir enerji kaynağıdır. Ham petrolün arıtılması sonucunda Mazot, Fuel-oil, Benzin gaz yağı gibi ürünler ortaya çıkar. İlk petrol MTA tarafından Raman dağında bulunmuştur. Daha sonra Batman Kurtalan, Garzan ve Adıyaman’da bulunmuştur. Bu çıkartılan petroller:
Mersin (Ataş)
İzmit(İpraş)
İzmir(Aliağa)
Kırıkkale (Orta Anadolu) rafinerilerinde işlenir.
Ülkemizde petrolle çalışan termik santraller vardır.
İstanbul………………………Ambarlı
Karadeniz ……………………Ereğli
Artvin………………………..Hopa
Seydişehir……………………Alüminyum tesisleri
4.Jeotermal Enerji: Yeraltından çıkan su buharından elde edilen enerjidir. Türkiye’nin genç oluşumlu olmasından dolayı kırık ve çatlaklara bağlı olarak sıcak su kaynakları çok fazladır. Denizli Sarayköy, İzmir Balçova, Aydın Germencik’te çıkarılmaktadır.
5.Hidroelektrik Enerjisi: Sudan elde edilen enerjidir. Ülkemizin yükseltisinin fazla olması ve akarsuların derin vadilerden akmasından dolayı buralardan enerji üretmek su potansiyeli bakımından önemlidir. Türkiye’de hidroelektrik enerji potansiyeli yükseltinin fazla olmasından dolayı Doğu Anadolu’da fazla iken Yükseltinin az olduğu Marmara bölgesinde azdır.
6.Doğal Gaz: Trakya Hamidabat ve Mardin Çamurluda elde edilir. Ama büyük şehirlerde tüketilenlerin büyük kısmı dışarıdan alınmaktadır. Özellikle Rusya ve Azerbaycan’dan. Hava kirliliğinin önlenmesi için önemli bir enerjidir.
Yorumlar